ببین عزیزم، مته یکی از ساده‌ترین ولی در عین حال حیاتی‌ترین ابزارهای کارگاهیه. هرجا بخوای یه چیزی رو سوراخ کنی، اولین چیزی که میاد دستت، مته‌ست. حالا اینکه این مته درست کار کنه یا نه، بستگی به ساختارش داره. بیا با هم ساده و کاربردی یاد بگیریم.
قبل از هر چیز بگم برای خرید مته HSS و مته سرالماس در هر سایزی میتونی روی کمک سام ابزار حساب کنی
ساختار اصلی مته چیه؟
مته‌ها تقریباً همه‌شون از چند قسمت اصلی ساخته شدن:
• نوک مته (Tip): اینجاست که اولین تماس با کار رو داره. بسته به جنس قطعه کار، نوک باید تیزتر یا کندتر طراحی شده باشه.
• لبه برش (Cutting Edge): این قسمت کار براده‌برداری رو انجام میده. یعنی همین لبِ مته وقتی میچرخه، ذره ذره از جنس قطعه می‌تراشه.
• مارپیچ یا شیار براده (Flute): این شیارهایی که دور مته پیچیده شده برای اینه که براده‌های تراشیده شده رو ببره بیرون، وگرنه براده‌ها جمع بشن، هم مته گیر می‌کنه هم می‌شکنه.
• بدنه مته (Body): همون بدنه‌ای که شیار داره. باید قوی باشه تا مته هنگام کار پیچ نخوره یا نشکنه.
• ساق مته (Shank): این قسمت میره تو سه‌نظام یا ابزارگیر دریل. ساق‌ها بعضی وقتا صافن، بعضی وقتا تهشون مخروطی (مورس) ساخته میشه که قفل بشه تو دستگاه.
انواع مته‌ها چیه؟
حالا بسته به کاری که داریم، مته‌ها شکل‌ها و مدل‌های مختلف دارن. من اینجا چندتاشو ساده و کاربردی میگم:
• مته HSS ساده: همون مته‌های معمولی که باهاشون آهن و چوب و پلاستیک رو سوراخ می‌کنیم. از فولاد تندبر (High Speed Steel) ساخته شده. مقاومتش خوبه، قیمتشم مناسبه.
• مته کبالت دار (HSS-Co): وقتی کارمون با استیل یا مواد سخت‌تره، میریم سراغ اینا. یه درصد کبالت تو ترکیبشون هست که باعث میشه حرارت بالا رو بهتر تحمل کنن و زود کند نشن.
• مته الماسه (کاربایدی): این مته‌ها برای کارهای خیلی سخت مثل سوراخکاری بتن، کاشی، سرامیک یا فولاد سخت استفاده میشه. شکننده‌ترن ولی فوق‌العاده مقاومن.
• مته پله‌ای (Step Drill): ظاهرش مثل قله کوهه! پله پله قطرش زیاد میشه. مناسب سوراخکاری‌های دقیق با قطرهای مختلف روی ورق‌های نازک.
• مته کونیک (Taper Shank Drill): ته این مته‌ها مخروطیه. مستقیم بدون سه‌نظام میرن توی سوراخ ماشین دریل ستونی یا تراش، محکم قفل میشن.
• مته چوب (Brad Point Drill): یه نوک خیلی تیز وسطش داره که تو چوب فرو میره و مته رو تو مسیر خودش نگه میداره.
• مته بتن (Masonry Drill): نوکش از کارباید ساخته شده. برای دیوار، سیمان و بلوک بتنی استفاده میشه.
چندتا نکته‌ی طلایی :
• همیشه بدون چه کاری میخوای بکنی، بعد مته انتخاب کن. هر مته‌ای برای هر کاری نیست!
• حتماً موقع سوراخکاری روغنکاری کن، مخصوصاً رو فلز. عمر مته چند برابر میشه.
• اگه مته داغ شد یا دود کرد، سرعت چرخش یا فشار دستتو زیاد کردی. کمش کن.
• مته کند شد؟ بنداز دور نه! بده با دستگاه تیزکن حرفه‌ای دوباره جون بگیره.